Rozmowa z Weroniką Piętką, pół Polką, pół Węgierką o polsko-węgierskiej sympatii i sytuacji Polaków na Węgrzech.
Mówi się: „Polak, Węgier - dwa bratanki”. Czy to prawda?
Tak, rzeczywiście jest jakaś niewytłumaczalna więź, która przejawia się w bardzo różnych dziedzinach
życia. Nie tylko w historii, ale także dzisiaj można zauważyć pewną wrodzoną sympatię. Węgrzy, gdy
dowiadują się, że ktoś jest obcokrajowcem, reagują na początku raczej chłodno. Zupełnie inaczej jest,
gdy ten cudzoziemiec okazuje się Polakiem. Tak, jakby były trzy kategorie ludzi: Węgrzy, cudzoziemcy
i Polacy.
Przez kilka lat mieszkałaś w Polsce. Czy tam również odczuwałaś podobne nastawienie?
Na pewno odczuwałam pozytywne nastawienie, choć może nie są to tak bardzo jednoznaczne
emocje, jakie wywołują Polacy na Węgrzech. Ogólnie moje doświadczenie mówi, że Polacy również
lubią Węgrów, na pewno są bardzo świadomi historycznych związków, jakie łączą oba narody.
Budapeszt to wyjątkowe miejsce również dla Litwinów. To właśnie tam znajduje się pomnik
Jadwigi i Jagiełły, który powstał ze środków litewskiego środowiska. Czy Węgrzy pamiętają o tym,
że związki polsko-węgierskie to także związki z Litwą?
Jeśli chodzi o pomnik, jest on rzeczywiście znany, jednak już inaczej jest ze świadomością historii
Rzeczpospolitej Obojga Narodów. W ogólnej świadomości raczej nie ma, że Litwa była jej częścią. Jeśli
ktoś pamięta i przekazuje te tradycje, to przede wszystkim mieszkający tu Polacy.
Jaka jest sytuacja Polaków, którzy na Węgrzech mieszkają na stałe? Ilu ich jest i czy podtrzymują
kontakt ze sobą nawzajem?
Na Węgrzech mieszka obecnie ok. 10 tys. Polaków. Nie jest to bardzo dużo, ale mamy całkiem spore
możliwości działania. Jest niemało polskich stowarzyszeń, a także samorządów, bo państwo daje
możliwość każdej osobie działania właśnie w ramach samorządów lokalnych, które mają swój budżet
finansowany przez państwo na pielęgnowanie swojej kultury i języka, ale mogą również ubiegać się o
środki w ramach różnorodnych projektów czy konkursów. Oprócz tego jest bardzo wiele
nieformalnych grup, które działają np. w ramach mediów społecznościowych. Bardzo wiele zależy od
konkretnej osoby, na ile jest zainteresowana utrzymywaniem kontaktów z Polonią, angażowaniem
się w te środowisko, ale możliwości mamy naprawdę duże.
Mówisz przede wszystkim o osobach, które są pierwszym lub – tak jak ty – drugim pokoleniem
Polaków na Węgrzech, ale przecież Polacy zamieszkują ten kraj znacznie dłużej. Czy można spotkać
jeszcze rodziny, które znacznie dłużej pielęgnują polską tradycję?
Taką historyczną, polską osadą na Węgrzech był Derenk. Polacy zamieszkiwali tę wieś przez około 200
lat, do okresu I wojny światowej. To miejscowość położona w górach, która opustoszała po epidemii
dżumy na początku XVIII w. i sprowadzono do niej nowych osadników: górali ze Spisza i Podhala.
Obecnie ta wieś już nie istnieje, ale odgrywa ważną rolę w naszej tradycji, co roku odwiedzamy ją w
czasie odpustów i organizujemy tam nasze spotkania. Jeśli chodzi o współczesnych Polaków –
urodziłam się na Węgrzech, ale muszę przyznać, że nigdy nie spotkałam osoby, która mieszkałaby tu
od pokoleń i mówiła nadal po polsku. Najczęściej na Węgry przyjeżdżają Polki, które wyszły za mąż za
Węgrów. Właśnie moja mama jest Polką, która przyjechała do Budapesztu za sercem.
W Twoim przypadku jest trochę inaczej. To mąż wyjechał za Tobą na Węgry. Czy łatwo osobie z
innego kraju zacząć tam wszystko od nowa?
Tak, nasz przypadek jest specyficzny. Ja jestem pół Polką, pół Węgierką, ale zawsze chciałam mieć
męża Polaka i moje marzenie się spełniło. Poznaliśmy się, kiedy mieszkałam w Warszawie. Przypadek
sprawił, że dostałam bardzo dobrą ofertę pracy na Węgrzech i zdecydowaliśmy, że zaryzykujemy i
spróbujemy zamieszkać w Budapeszcie. Doskonale rozumiem, że to było ogromne poświęcenie ze
strony mojego męża. Na Węgrzech nie jest łatwo zaczynać od nowa, zwłaszcza nie znając języka.
Oczywiście można żyć także bez węgierskiego, ale nie oszukujmy się, bardzo ogranicza to możliwości,
dlatego mój mąż od razu zaczął się uczyć. Myślę, że bez przekroczenia tej bariery nie mógłby znaleźć
satysfakcjonującej pracy, a jest bardzo ambitnym człowiekiem, więc po prostu nie czułby się dobrze.
Jak wychowujecie swoje dzieci? Wyrosną na Polaków czy na Węgrów?
Wychowujemy je tak, jak ja zostałam wychowana, czyli w dwóch językach i dwóch kulturach. Nie
wiem jednak, jakie efekty to przyniesie. Każdy człowiek jest bardzo indywidualny i wiele zależy po
prostu od tego, kim się czuje. Mieszkając w danym kraju, wchodząc w system edukacyjny danego
kraju, dziecko jest wychowywane przede wszystkim w patriotyzmie tego kraju, a drugą kulturę i język
przekazują mu rodzice. Bardzo wiele zależy jednak od samych dzieci. Moja 4-letnia córka w tej chwili
mówi, że jest Węgierką, chociaż w ¾ jest Polką, prawdopodobnie ze względu na wychowanie w
przedszkolu. Niekoniecznie tak jednak pozostanie, staramy się, by nasze dzieci rosły w obu kulturach.
źródło: TVP Wilno/Ilona Lewandowska, fot. archiwum rodzinne
Więcej na ten temat
