Organizowanie takich wydarzeń nie jest łatwe w czasie pandemii, a już na pewno nie dla ludzi w naszym wieku. Pamięć o ofiarach zamordowanych w Ponarach jest dla nas jednak niezwykle ważna, dlatego robimy wszystko, co w naszej mocy, by te wydarzenia nie zostały zapomniane – w rozmowie z TVP Wilno mówi Maria Wieloch, prezes Stowarzyszenia Rodzina Ponarska i organizatorka Dni Ponarskich.
21 września do Wilna przyjadą
członkowie Stowarzyszenia Rodzina Ponarska. Dni Ponarskie od lat odbywają się
we wrześniu, gdyż, jak podkreśla prezeska stowarzyszenia, jego członkowie chcą
być tu w dniu 23 września, w czasie obchodów Dnia Zagłady Żydów i uczcić pamięć
ofiar żydowskich. – W tym roku również weźmiemy udział w tych uroczystościach –
mówi Maria Wieloch.
W ubiegłym roku, ze względu na
ograniczenia związane z pandemią, członkowie Rodziny Ponarskiej nie mogli
przyjechać na Litwę, by uczcić ofiary zbrodni. – W naszym imieniu zrobił to pan
Stanisław Pieszko, prezes Fundacji Samostanowienie. W tym roku również będzie
nas mniej niż zwykle, gdyż wielu z członków stowarzyszenia nie pozwala na
wyjazd stan zdrowia. Będzie nas ogółem 27 osób. Najstarszy członek naszej grupy
ma 89 lat. Będą wśród nas trzy osoby, które są bezpośrednio związane z
ofiarami, a także dawne mieszkanki Ponar. Przyjedzie również krewna Kazimierza
Sakowicza – wyjaśnia organizatorka wydarzenia.
W czasie tegorocznych Dni Ponarskich
uczestnicy wydarzenia złożą wieńce nie tylko w miejscach mordu, ale także w wielu
innych, jak np. przy tablicy upamiętniającej prof. Kazimierza Pelczara.
We wtorek, 22 września, o godz.
17.00 w Domu Kultury Polskiej w Wilnie odbędzie się tradycyjna Konferencja
Ponarska. Jej uczestnicy będą mogli obejrzeć film na temat zbrodni ponarskiej oraz
wysłuchać referatów przedstawicieli Stowarzyszenia, Gdańskiego Oddziału IPN
oraz Muzeum Żydowskiego im. Gaona Wileńskiego w Wilnie. Podoba konferencja
odbędzie się również dwa dni później w Ejszyszkach.
Las ponarski to miejsce największej na Litwie zbrodni Holokaustu. Dokładna liczba ofiar pozostaje nieznana. Szacowano ją przez lata na około 100 tys. osób. Dr Monika Tomkiewicz, autorka wydanej przez Instytut Pamięci Narodowej monografii na temat zbrodni ponarskiej, ocenia natomiast, że liczba zamordowanych sięgnęła 80 tys. osób, w tym 72 tys. Żydów i 1,5–2 tys. Polaków. Zbrodni dokonał w latach 1941-1944 oddział specjalny utworzony i kierowany przez niemieckie SS, złożony w przeważającej części z litewskich ochotników. Według Heleny Pasierbskiej i prof. Piotra Niwińskiego w Lesie Ponarskim zginęło od 2 000 do 20 000 Polaków.
Program obchodów Dni Ponarskich
2021
21 września
10.00 Uczczenie ofiar zbrodni
ponarskiej – złożenie kwiatów pod tablicą upamiętniającą prof. Kazimierza
Pelczara na ul. Potockiej i na symbolicznym grobie Henryka Pilścia –
harcerza i żołnierza AK. Odśpiewanie
pieśni na grobie Stefanii Janiczak, matki Danuty Szyksznian, więźniarki NKWD na
cmentarzu Bernardyńskim. Złożenie kwiatów pod popiersiem prof. Pelczara w
Instytucie Raka. Złożenie kwiatów i zapalenie zniczy pod zlikwidowanym więzieniem
na Łukiszkach i dawnym gmachu KGB. Zwiedzenie Muzeum Okupacji i Walk o Wolność
Mieszkańców Litwy.
16.00 Wizyta we Franciszkańskim
Centrum Kulturalnym i Duchowym w Wilnie.
22 września
9.30 Zwiedzanie Wilna z
przewodnikiem.
17.00 Konferencja Ponarska w Domu
Kultury Polskiej w Wilnie: 1. Film o Ponarach. 2.Wykład dr Marii Wieloch pt. „Historia
Ponar widziana oczami dzieci i młodzieży tam mieszkających". 3. Wykład
Iwony Zygmuntowicz pt. „Nieznane życie Marii i Kazimierza Sakowiczów”. 4. Wykład
Mantasa Sildnianasa (Wileńskie Państwowe Muzeum Żydowskie im. Gaona) pt. „Kazimierz
Sakowicz i pytanie o lokalizację jego domu w Ponarach". 5. Wykład
Przemysława Namsotka (IPN Gdańsk) pt. „Nazwiska nieznanych Ofiar zbrodni ponarskiej
odnalezione w zasobach Instytutu Pamięci Narodowej”.
23 września
10.30 Oddanie hołdu społeczności romskiej zamordowanej w Ponarach.
11.00 Uroczystości Ponarskie cz.I
– udział w litewskich obchodach Dnia Pamięci o Holokauście.
14.00 Uroczystości Ponarskie cz. lI-
Uroczystości w Kwaterze Polskiej, msza święta.
17.00 Zwiedzanie kaplicy i
cmentarza w Ponarach Dolnych, Białej Wace i kościoła w Wojdatach.
24 września
10.00 Spotkanie w Hospicjum bł. ks.
Michała Sopoćki.
13.00 Spotkanie na cmentarzu w
Ejszyszkach. Oddanie hołdu mieszkańcom, którzy w latach 1939-1959 zginęli,
zostali wywiezieni lub zmuszeni do opuszczenia Ejszyszek i okolic, żołnierzom wyklętym, polskim ułanom poległym w 1919 roku
w potyczce z bolszewikami.
14.00 Konferencja ponarska w Domu
Polskim w Ejszyszkach: 1. Film o Ponarach, 2. Wykład dr Marii Wieloch pt. „Historia
Ponar widziana oczami dzieci i młodzieży tam mieszkających”. 3. Wykład Iwony
Zygmuntowicz pt. „Nieznane życie Marii i Kazimierza Sakowiczów”. 4. Wykład
Przemysława Namsołka (IPN Gdańsk) pt. „Nazwiska nieznanych ofiar zbrodni ponarskiej
odnalezione w zasobach Instytutu Pamięci Narodowej”, 5. Występ Zespołu
Szkolnego „Kwiaty Polskie” z Ejszyszek. 6. Dyskusja
25 września
Godz. 9.00 Zułów – Złożenie
kwiatów i zapalenie zniczy przed stelą i dębem Ponarskim oraz tablicą
pamiątkową Marszałka Józefa Piłsudskiego, zwiedzanie kościoła i cmentarza w Powiewiórce.
Mejszagoła – zwiedzanie Muzeum ks.
Obremskiego z tablicą poświęconą Duchowieństwu Wileńszczyzny – Ofiarom II wojny
światowej.
Godz. 16.00 Spotkanie ze
społecznością polską w Butrymańcach.
26 września
10.30 Msza święta, złożenie
kwiatów pod tablicą poświęconą ks. Romanowi Świrkowskiemu
12.30 Zwiedzanie Wilna
