Oświadczenie zostało upublicznione w poniedziałek w Suwałkach, podczas uroczystego otwarcia wystawy „Lipcowi. Twarze ofiar Obławy Augustowskiej”.
Podpisali się pod nim dyrektor Instytutu Pileckiego Magdalena Gawin, prezes Związku Sybiraków – Oddział w Augustowie Danuta Gregorowicz, prezes Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie Danuta Kaszlej, prezes Koła Augustów Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Zbigniew Kaszlej, prezes Związku Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej ks. Stanisław Wysocki.
Przypomniano w nim, że Sąd Najwyższy Federacji Rosyjskiej 28 grudnia przychylił się do wniosku rosyjskiej Prokuratury Generalnej i wydał wyrok nakazujący likwidację Międzynarodowego Stowarzyszenia „Memoriał”.
„To wielki cios dla walki o pamięć o milionach ofiar komunistycznego terroru na obszarze byłego Związku Sowieckiego oraz innych krajów Europy Środkowej i Wschodniej – w tym o ofiarach Obławy Augustowskiej” – podkreślono.
Zaznaczono, że „Memoriał” od chwili powołania w 1989 r. „walczy o prawdę historyczną – prawdę opartą na rzetelnej analizie dokumentów, zwłaszcza tych przechowywanych w rosyjskich archiwach, do których dostęp jest utrudniony, a w wielu przypadkach niemożliwy”.
„Do zasług historyków związanych z »Memoriałem« należy m.in. odnalezienie notatki Ławrientija Berii z 5 marca 1940 r. zatwierdzającej realizację Zbrodni Katyńskiej oraz dokumentów dotyczących przebiegu Operacji Polskiej w ZSRS w latach 1937–1938, a także opracowanie monumentalnej Bazy Ofiar Terroru Politycznego w ZSRR, obejmującej ponad 3 mln osób, w tym setki tysięcy Polaków represjonowanych przez reżim sowiecki” – zwrócono uwagę.
W oświadczeniu wskazano, że „to właśnie historycy z »Memoriału« odnaleźli i opublikowali szereg kluczowych dokumentów na temat przebiegu i skutków Obławy Augustowskiej – największej zbrodni popełnionej na Polakach po II wojnie światowej, która kosztowała życie ponad 1 500 osób”.
„Wśród tych dokumentów jest ujawniona w 2011 r. sowiecka depesza z 21 lipca 1945 r., która potwierdza, że osoby pojmane w Puszczy Augustowskiej w lipcu 1945 r., zostały rozstrzelane przez sowiecki aparat represji w nieznanym do dzisiaj miejscu. Potwierdziły się wówczas przypuszczenia rodzin ofiar Obławy Augustowskiej, że ich bliscy zostali brutalnie zamordowani” – napisano.
Inicjatorzy oświadczenia przyznali, że wiedzą, iż „rosyjskie archiwa wciąż kryją nieodtajnione dokumenty, które mogą pomóc odpowiedzieć na nurtujące pytania, przede wszystkim o lokalizację dołów śmierci, w których spoczywają szczątki ofiar Obławy Augustowskiej”.
„Aby wreszcie po latach mogły zostać odnalezione, zidentyfikowane i godnie pochowane. Jesteśmy przekonani, że wszystkie dokumenty zostaną kiedyś ujawnione, a prawda o zbrodniach komunistycznych ujrzy światło dzienne. Dlatego decyzja o likwidacji stowarzyszenia »Memoriał« – jednego z ostatnich strażników tej prawdy w Rosji – budzi nasz głęboki sprzeciw” – zaznaczono.
Osoby podpisane pod oświadczeniem przekazały także wyrazy uznania i wsparcia „Memoriałowi” – wszystkim jego członkom, aktywistom i przyjaciołom.
„Solidaryzujemy się z represjonowanymi rosyjskimi historykami, archiwistami i działaczami na rzecz praw człowieka. Dziękujemy za Waszą dotychczasową, wytrwałą pracę i deklarujemy gotowość wsparcia wszelkich działań na rzecz prawdy historycznej i pamięci o ofiarach zbrodni komunistycznych w XX w.” – zapewnili.
Jak napisano: „»Memoriał« jest sumieniem Rosji” – a sumienia nie da się zdelegalizować.
Autorzy oświadczenia przekazali, że jest ono otwarte do podpisu. „Zapraszamy organizacje i osoby prywatne do wsparcia »Memoriału«” – zachęcają.