Departament Statystyki informuje, że każdy piąty mieszkaniec Litwy żyje na progu ubóstwa. W ubiegłym roku odnotowano 560 tys. takich obywateli.
– Ten niezbyt optymistyczny wskaźnik nie odzwierciedla realiów. To jest wskaźnik ubóstwa relatywnego, czyli względnego. Ubóstwa względnego nie należy utożsamiać z ubóstwem skrajnym. Ubóstwo względne występuje wtedy, gdy poziom życia i dochodów niektórych osób znacznie odbiega od ogólnej normy kraju lub regionu, w którym żyją – mówi w rozmowie z TVP Wilno Žygimantas Mauricas, ekonomista banku Luminor.
Ubóstwo względne
Ubóstwo względne określa się na podstawie przeciętnych miesięcznych wydatków poszczególnych gospodarstw domowych. Gospodarstwa domowe, których wydatki wynoszą mniej niż 60% przeciętnych wydatków, są uznawane za żyjące w ubóstwie względnym. Na tych właśnie danych opierają się statystyki podane przez Departament Statystyki. Szacuje się, że ubóstwo względne w Szwajcarii wynosi 20%, tak samo jak na Litwie. Jednocześnie ci, którzy są uważani za ubogich w krajach Europy Zachodniej, mają wielokrotnie lepszy status materialny niż np. mieszkaniec Bangladeszu – wskazuje Žygimantas Mauricas.
Spadł ogólny wskaźnik zagrożenia ubóstwem
– W tym roku próg ubóstwa względnego wynosi 516 EUR miesięcznie w przypadku jednoosobowych gospodarstw domowych. W przypadku rodziny składającej się z 4 osób – rodziców i dwójki dzieci w wieku poniżej 14 lat – jest to kwota nieprzekraczająca 1080 EUR miesięcznie. Trzeba zaznaczyć, że na Litwie ludzi żyjących na progu ubóstwa nie jest więcej niż w innych krajach Europy, a ich liczba z roku na rok nieznacznie, ale zmniejsza się – wyjaśnia ekonomista.
Ubóstwo absolutne
Ustalony przez państwo próg ubóstwa absolutnego wynosi 260 EUR miesięcznie w przypadku jednoosobowych gospodarstw domowych. W przypadku rodziny składającej się z 4 osób – rodziców i dwójki dzieci w wieku poniżej 14 lat – jest to kwota nieprzekraczająca 546 EUR miesięcznie.
Ubóstwo ogólne
Według danych Departamentu Statystyki w ubiegłym roku, mimo pandemii, ogólny wskaźnik zagrożenia ubóstwem w naszym kraju spadł o 0,9% i sięgnął 20%. Bezwzględny wskaźnik ubóstwa również się zmniejszył – o 1,2 punktu procentowego. Analitycy twierdzą, że pozytywna tendencja może utrzymać się niedługo, ponieważ wysoka inflacja, skok cen energii i żywności mocno dadzą się we znaki portfelom mieszkańców kraju.
Wzrost gospodarczy
Ubóstwo dotyka najczęściej obywateli krajów odnotowujących wzrost gospodarczy.
– Litwa jest obecnie w czołówce krajów prężnie się rozwijających. Wielu mieszkańcom trudno jest dostosować się do szybkiego wzrostu gospodarczego, odnaleźć w zmieniających się realiach, w dobie dynamicznych zmian dotykających rynek pracy. To powoduje wzrost bezrobocia, co niekiedy prowadzi do ubóstwa. Także system zasiłków socjalnych w naszym kraju nie jest tak szczodry jak w niektórych krajach europejskich. Na poziom ubóstwa ma wpływ także sytuacja demograficzna na Litwie. Nie mamy dostatecznie osób pracujących, które mogłyby utrzymywać naszych emerytów – zauważa Mauricas.
Próg ubóstwa to pojęcie względne
Zwraca też uwagę, że ustalony obecnie próg ubóstwa to pojęcie względne.
– Wielu ludzi o niskich dochodach wcale nie uważa, że żyje na progu ubóstwa. Są np. osoby o niskich dochodach, które mają własne gospodarstwo, zabezpieczają siebie i swoją rodzinę żywnością. Niektórzy emeryci mają spore oszczędności, nieruchomości, działki itd., ale niskie emerytury. Według ustalonych przez państwo kryteriów ze względu na niskie dochody żyją na progu ubóstwa, ale w rzeczywistości tak nie jest – zaznacza ekonomista.
Dodaje, że wskaźnik ubóstwa względnego zmniejsza się wówczas, gdy np. emerytury, zasiłki czy pieniądze na dziecko rosną szybciej niż średnie wynagrodzenie. Taką sytuację przewiduje się w przyszłym roku. Średnia emerytura z wymaganym stażem pracy wzrosłaby z 510 EUR w 2022 r. do 575 EUR w 2023 r., czyli o 65 EUR. W przypadku osób bez wymaganego stażu pracy emerytura wzrosłaby o 60 EUR.
Międzynarodowy Dzień Walki z Ubóstwem
W 1992 r. 17 października został ogłoszony przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych (ONZ) Międzynarodowym Dniem Walki z Ubóstwem.
Obchody tego dnia jako Światowego Dnia Sprzeciwu Wobec Nędzy zostały zapoczątkowane w 1988 r. przez ATD Czwarty Świat, w rocznicę odsłonięcia płyty upamiętniającej ofiary nędzy na placu Wolności i Praw Człowieka w Paryżu.
Skrajne ubóstwo dotyka prawie co czwartą osobę na świecie. Wydają one na swoje potrzeby nie więcej niż 1 dolara dziennie. Zjawisko skrajnego ubóstwa nadal pogłębia się we Wschodniej Azji i w rejonie Pacyfiku. Szacuje się, że nadal ok. 300 mln ludzi w Afryce żyje w całkowitej nędzy. W latach 90. w tej części Afryki liczba ludzi niedożywionych wzrosła o 27 mln. Każdego roku miliony dzieci umiera z powodu braku opieki zdrowotnej, czystej wody pitnej, godziwych warunków bytowych i odpowiedniego odżywiania. Natomiast w innych regionach świata odnotowano niewielką poprawę sytuacji. Ubóstwo jest problemem dotyczącym nie tylko krajów rozwijających się – nawet w najbogatszych krajach są grupy osób żyjących w skrajnej nędzy. W większości państw uprzemysłowionych w ostatnich latach obserwuje się zwiększenie różnicy w poziomie dochodów, pogłębianie się skali ubóstwa, wtórnego analfabetyzmu i długotrwałego bezrobocia.
