W środę 11 października 2023 r. w Wilnie odbędzie się uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej poświęconej Józefowi Mackiewiczowi oraz dyskusja „Tylko prawda jest ciekawa. Aktualność myśli Józefa Mackiewicza”.
Program wydarzenia:
godz. 16.00 – uroczyste odsłonięcie tablicy pamiątkowej (Literatų g., Wilno);
godz. 17.00 – dyskusja „Tylko prawda jest ciekawa. Aktualność myśli Józefa Mackiewicza”, Dom Sygnatariuszy, Sala Sztralla (ul. Pilies 26, wejście przez Eskedar Coffee Bar, Wilno).
Z okazji obchodów Roku Mackiewicza z inicjatywy Instytutu Polskiego w Wilnie zostanie odsłonięta tablica pamiątkowa oraz odbędzie się dyskusja upamiętniająca znanego polskiego pisarza, dziennikarza, publicystę politycznego i wilnianina Józefa Mackiewicza. Jeden z najbardziej intrygujących świadków historii XX wieku jako wilnianin, ale też jako jeden z najlepszych pisarzy emigracyjnych, zasługuje na upamiętnienie w mieście, w którym żył i pracował. „Jedynie prawda jest ciekawa” – to motto życiowe Józefa Mackiewicza, który w swojej twórczości dążył do ukazania tego, co prawdziwe. Jako pisarz chciał być wiarygodnym świadkiem historii, w której uczestniczył. Z tego powodu słowa te zostaną umieszczone na tablicy, której autorem jest wileński rzeźbiarz Rafał Pieślak.
W dyskusji, która odbędzie się o godz. 17.00, udział wezmą: dr Mindaugas Kvietkauskas (Uniwersytet Wileński), dr Andrzej Pukszto (Uniwersytet Witolda Wielkiego w Kownie), Leonardas Vilkas (tłumacz powieści J. Mackiewicza na język litewski).
Józef Mackiewicz przyszedł na świat w Sankt Petersburgu w 1902 roku. Po kilku latach rodzina Mackiewiczów przeniosła się do Wilna. Jako 17-latek Józef wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Później studiował, ale żadnych studiów nie udało mu się ukończyć. Już na początku lat 20. publikował pierwsze artykuły. Do 1939 roku pracował w wileńskim dzienniku „Słowo", którego redaktorem naczelnym był Stanisław Mackiewicz, brat Józefa. Po wybuchu wojny Mackiewicz uciekł do Kowna. Pod okupacją sowiecką musiał pracować jako drwal i woźnica. Po agresji III Rzeszy na ZSRR Niemcy zaproponowali mu wydawanie polskojęzycznego pisma, ale Mackiewicz stanowczo odmówił. Opublikował za to kilka antykomunistycznych artykułów w okupacyjnym „Gońcu Codziennym".
Mackiewicz na zaproszenie Niemców i za zgodą rządu polskiego był obserwatorem ekshumacji grobów w Katyniu. Swoje spostrzeżenia zawarł w wydanej po wojnie książce „Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów" z przedmową gen. Władysława Andersa. Lata powojenne Józef Mackiewicz i jego żona spędzili na emigracji: mieszkali w Rzymie, Londynie, ostatecznie zaś osiedlili się w Monachium. Oczyszczony z zarzutów o kolaborację pisarz poświęcił swój talent przede wszystkim krytyce komunizmu. W Monachium napisał też swoje najsłynniejsze powieści (m.in. „Kontrę", „Sprawę pułkownika Miasojedowa", „Lewą wolną" i „Nie trzeba głośno mówić"). Zmarł 31 stycznia 1985 roku.
Józef Mackiewicz, pisarz i dziennikarz, był pierwszym Polakiem, który jeszcze w czasie II wojny światowej badał ślady zbrodni katyńskiej. Pisał zawsze o tematach trudnych i niejednoznacznych. Niezależnie, czy były to powieści, czy artykuły prasowe, bohaterem jego utworów stawał się człowiek uwikłany w skomplikowane mechanizmy historii. Do jego najsłynniejszych dzieł należy powieść „Lewa wolna", która w przejmujący sposób opisuje dramatyczne wydarzenia z okresu wojny polsko-bolszewickiej.
Wstęp wolny.
Wydarzenie odbędzie się w języku litewskim i języku polskim.
Organizator: Instytut Polski w Wilnie, Dom Sygnatariuszy.
Sponsor: ORLEN Lietuva.
