Państwowa Komisja Dziedzictwa Kulturowego wyraziła głębokie zaniepokojenie przyszłością litewskiego kościoła Przemienienia Pańskiego w Nowym Jorku i wezwała władze stanowe do przyczynienia się do włączenia świątyni do rejestru dziedzictwa kulturowego Nowego Jorku.
„Ten wyjątkowy budynek o wartości architektonicznej i historycznej, zaprojektowany przez znanego litewskiego architekta-emigranta Jonasa Mulokasa, stoi w obliczu groźby zamknięcia i wyburzenia” – stwierdziła komisja w oświadczeniu opublikowanym w środę.
DOCOMOMO, międzynarodowa organizacja zajmująca się ochroną nowoczesnej architektury, poinformowała o zagrożeniu dla kościoła. Poprosiła o pomoc w zachowaniu obiektu.
„To tylko potwierdza wyjątkowość kościoła. Jest on ważny nie tylko dla Litwy i Litwinów w USA, ale jego znaczenie zostało docenione przez Amerykanów w przeszłości, a teraz przez społeczność międzynarodową. Ta sytuacja po raz kolejny pokazuje, jak ważne jest zapewnienie politycznej i instytucjonalnej uwagi dla dziedzictwa litewskiej diaspory za granicą” – powiedziała Vaidutė Ščiglienė, przewodnicząca Komisji Dziedzictwa.
W raporcie komisji zauważono, że litewski kościół Przemienienia Pańskiego w Nowym Jorku jest nie tylko dziedzictwem architektonicznym, ale także częścią tożsamości kulturowej Litwinów, świadczącą o historii społeczności i ich wkładzie w kulturę USA.
„Jest to symbol litewskiej walki o niepodległość oraz wysiłków na rzecz zachowania tradycji i języka za granicą” – czytamy w oświadczeniu.
Po raz pierwszy amerykańska organizacja pozarządowa DOCOMOMO zwróciła się bezpośrednio do Litwy.
W swoim liście prosi o wsparcie włączenia kościoła Przemienienia Pańskiego w Nowym Jorku, zaprojektowanego przez pana Mulokasa, do rejestru dziedzictwa Nowego Jorku, ponieważ jest on obecnie realnie zagrożony. Diecezja Brooklynu, która jest właścicielem kościoła, zamierza go zamknąć.
Kościół Przemienienia Pańskiego znajduje się na liście nieruchomości o znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego Litwy w Stanach Zjednoczonych Ameryki.
Jest to najwybitniejsze dzieło architekta J. Mulokasa, którego budowę i dekorację wykonali znani litewscy artyści i inżynierowie. Kościół zyskał również międzynarodowe uznanie, zdobywając pierwszą nagrodę w kategorii architektury sakralnej w USA w 1962 roku.
Według Komisji Dziedzictwa Kulturowego, budynek ten nie tylko wyznacza przejście twórczości Mulokasa do jego późnej fazy, ale także przekazuje litewską tożsamość poprzez architekturę. Najbardziej uderzającym litewskim elementem jest wieża, zbudowana z czterech pochylonych kolumn i zwieńczona litewską kolumną kaplicy.
Komisja zaapelowała do litewskich instytucji państwowych o podjęcie wysiłków na rzecz zachowania kościoła,
„Uważamy, że zabytek architektury o takim znaczeniu, jak kościół Przemienienia Pańskiego zaprojektowany przez J. Mulokasa, który znajduje się na liście najlepszych dzieł architektonicznych tamtych czasów w Nowym Jorku, ma szczególne znaczenie dla społeczności litewskiej za granicą. Powinien zostać zachowany i dodany do rejestru dziedzictwa Nowego Jorku w Stanach Zjednoczonych Ameryki, ze statusem miejsca dziedzictwa kulturowego” – stwierdziła komisja w liście do DOCOMOMO.
Państwowa Komisja Dziedzictwa Kulturowego jest ekspertem i doradcą Sejmu, prezydenta i Rządu w kwestiach związanych z polityką państwa w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego, jej wdrażania, oceny i poprawy. W jej skład wchodzi 12 niezależnych ekspertów z różnych dziedzin.
