#HISTORIA

Przed 95 laty swą działalność rozpoczęła Rozgłośnia Wileńska Polskiego Radia. Wszystkie znaczące wydarzenia znajdowały odzew na antenie radiowej.

Prezydent Wołodymyr Zełenski w sobotę podczas szczytu „Ziarno z Ukrainy” wezwał świat do uznania Hołodomoru z lat 1932–1933 za ludobójstwo narodu ukraińskiego, jak uczyniło to już ponad 20 państw, poinformował Ukrinform.

23 listopada odbyło się odsłonięcie odrestaurowanego i zrekonstruowanego pomnika w miejscu stracenia Szymona Konarskiego, obok gimnazjum jego imienia przy ul. Muitinės 35 w Wilnie.

Rok Józefa Mackiewicza obfituje w wydarzenia związane z postacią pisarza, którego życie i twórczość nierozerwalnie związane są z Wileńszczyzną. 17 listopada we Wrocławiu obyła się międzynarodowa Konferencja Naukowa „Józef Mackiewicz – odczytania współczesne. W 120. rocznicę urodzin”, podczas której nie zabrakło akcentów związanych z Wileńszczyzną.

W niedzielę, 6 listopada, w angielskim mieście Newark-on-Trent pożegnano szczątki trzech prezydentów RP zmarłych na uchodźstwie. Już 12 listopada spoczną oni w specjalnie dla nich ustanowionym mauzoleum w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie.

Przedstawiamy drugi artykuł z rubryki „Ludzie świata”, w której znajdują się biografie, historie, myśli oraz ciekawostki o znanych ludziach ze świata. Nieraz słyszymy nazwiska znanych osób i wiemy, że są czy byli tacy ludzie, lecz często mamy tylko powierzchniowe informacje na ich temat. Tymi artykułami pragniemy przypominać o wyjątkowych ludziach i ich zasługach. Dzisiaj wspominamy jedną z najsłynniejszych polek – Marie Skłodowską-Curie.

Msza święta w byłym kościele garnizonowym pw. NMP Królowej Pokoju w Nowej Wilejce w sobotę zainaugurowała obchody stulecia Garnizonu Wojska Polskiego, który stacjonował w tej będącej obecnie dzielnicą Wilna miejscowości w latach 1922–1939. Na terenie kościelnym poświęcono też stelę w językach polskim i litewskim upamiętniającą garnizon i jego 100. rocznicę.

78 lat temu, 7 października w obozie Auschwitz II-Birkenau doszło do buntu Sonderkommanda. Była to specjalna grupa więźniów, głównie Żydów, których Niemcy wykorzystywali do usuwania ciał zgładzonych w komorach gazowych.

Emilia Plater – jej imieniem jest nazwana niejedna ulica i szkoła, została patronką niejednej harcerskiej drużyny, pisano o niej książki i wiersze, a każdy z nas, nawet jak nie zna całej historii, to na pewno słyszał o tej kobiecie.

Prezydent Gitanas Nausėda spotkał się z Kathariną von Schnurbein, koordynatorką Komisji Europejskiej ds. walki z antysemityzmem i wspierania życia żydowskiego, podała Kancelaria Prezydenta.

Dni Ponarskie od lat odbywają się we wrześniu, gdyż, jak podkreśla prezeska Stowarzyszenia Rodzina Ponarska, jego członkowie chcą być tu w dniu 23 września, w czasie obchodów Dnia Zagłady Żydów, i uczcić pamięć ofiar nie tylko polskich, ale też żydowskich. Pamięć polskich ofiar uczczono podczas uroczystości 26 września. Wzięła w nich udział Małgorzata Gosiewska, wicemarszałek Sejmu RP.

Do dzisiaj w centrum miasta możemy zobaczyć ślady po wystrzałach – w rozmowie z TVP Wilno mówi historyk dr Tomasz Bożerocki, który opowiada historię Wilna z perspektywy prowadzonych na jej terenie wojen.

Na Litwie rozpoczęły się Uroczystości Ponarskie. Członkowie Stowarzyszenia „Rodzina Ponarska” złożyli rano kwiaty pod tablicą upamiętniającą zabitego w Ponarach pod Wilnem profesora Kazimierza Pelczara. Był on prekursorem onkologii w Polsce i na świecie.

W przeddzień 83. rocznicy sowieckiej agresji na Polskę na dziedzińcu Zamku Królewskiego w Warszawie została otwarta wystawa „Zostali na Wschodzie. Polska inteligencja w ZSRR 1945–1991”.

W ostatnim odcinku cyklu (nie)Lokalni zapoznamy się z historycznym miejscem produkcji żelaza – Ławaryszkami. Litewska wieś położona jest przy samej granicy z Białorusią, po obu stronach rzeki Wilenki. Krystyna Juckiewicz – katolicka redaktorka polskiej społeczności na Litwie, zasłużona dziennikarka oraz autorka programu TVP Wilno „Ewangeliarz Litewski” w najdrobniejszych szczegółach zna tę miejscowość, gdyż stamtąd pochodzi. Warto wspomnieć również, że K. Juckiewicz kiedyś badała Ławaryszki pod względem historycznym oraz kulturowym. Jakie tajemnice kryje w sobie wyjątkowa miejscowość?

W Domu Kultury Polskiej w Wilnie w środę odbyła się Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Świadkowie Katynia: Józef Mackiewicz, Stanisław Swianiewicz”. Prof. Adam Fitas z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego podkreślił w rozmowie z PAP, że Swianiewicz i Mackiewicz, „to związani z Wilnem i Wileńszczyzną kluczowi świadkowie zbrodni katyńskiej”.

W miejscowości Dubicze w rejonie orańskim został odrestaurowany pomnik upamiętniający Ludwika Narbutta i powstańców styczniowych z jego oddziału. Inicjatorem renowacji pomnika była Fundacja „Szlakiem Narbutta” ze Szczecina.

Wybuch Powstania Warszawskiego był wyczekiwany, a pierwsze dni walk były pełne entuzjazmu i nadziei – taki obraz wyłania się ze wspomnień powstańców. Powstanie Warszawskie wybuchło 1 sierpnia 1944 r. na rozkaz komendanta głównego AK gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora”. Było największą akcją zbrojną podziemia w okupowanej przez Niemców Europie. Planowane na kilka dni, trwało ponad 2 miesiące. Jego militarnym celem było wyzwolenie stolicy spod niezwykle brutalnej niemieckiej okupacji, trwającej od września 1939 r.

31 lipca 1991 r., ok. godz. 4.00 nad ranem, w punkcie granicznym w Miednikach doszło do tragedii – zamordowano 7 funkcjonariuszy. Celnikom i policjantom kazano położyć się na ziemi, a następnie zastrzelono ich w tył głowy.

„Dziękuję powstańcom za to, że są” – powiedział w sobotę podczas spotkania z powstańcami warszawskimi prezydent Andrzej Duda. „Wasza służba dla Rzeczypospolitej jest realizowana. Jesteście świadectwem postawy, jaką człowiek powinien mieć dla Ojczyzny i swoich rodaków” – wskazał.