W związku z ostatnimi wyzwaniami związanymi z nielegalnym używaniem e-papierosów i innych substancji psychoaktywnych w litewskich placówkach oświatowych parlamentarzyści wzywają rząd do natychmiastowego przyjęcia wspólnego schematu reagowania na takie sytuacje w szkołach.
„Obecna sytuacja wymaga szybkich działań, dlatego konieczne jest znalezienie skutecznego algorytmu oraz odpowiednich form wsparcia. (...) Przypadki zatruć, a nawet zgonów wśród nastolatków, wyraźnie pokazują, jak istotne są natychmiastowe rozwiązania”– podkreślił Saulius Čaplinskas, przewodniczący połączonych komisji Sejmu ds. zapobiegania samobójstwom i przemocy, praw osób niepełnosprawnych oraz uzależnień, podczas posiedzenia tych komisji w tym tygodniu.
Čaplinskas zaznaczył, że jeśli projekt uchwały rządowej oraz jej opis proceduralny, przygotowany przez Departament Kontroli Narkotyków, Tytoniu i Alkoholu (DTAKD) oraz Ministerstwo Zdrowia (MZ), zostaną przyjęte jak najszybciej, możliwe będzie ustanowienie jednolitego algorytmu reagowania na przypadki używania, dystrybucji oraz usuwania substancji psychoaktywnych w szkołach, a także zapewnienie odpowiedniej pomocy.
„Mamy nadzieję, że rząd przejmie inicjatywę w mobilizowaniu wysiłków i wiedzy wszystkich instytucji, by kompleksowo rozwiązać tę sytuację. Niezbędne jest wzmocnienie współpracy międzyinstytucjonalnej, proaktywne stosowanie skutecznych środków zapobiegawczych oraz szybkie i adekwatne reagowanie na pojawiające się wyzwania” – powiedziała Jekaterina Rojaka, przewodnicząca parlamentarnej komisji ds. zapobiegania samobójstwom i przemocy.
„W ubiegłym roku opracowano projekt rządowej decyzji określającej wspólny algorytm identyfikacji, reagowania i pomocy. (...) Jednak nowy rząd uznał, że taka regulacja prawna jest niewystarczająca i wystarczy dekret trzech ministrów lub jedynie zalecenia” – stwierdziła Daiva Ulbinatė, członkini Komisji ds. zapobiegania uzależnieniom.
Wiceprzewodnicząca Komisji ds. Praw Osób Niepełnosprawnych, Rita Tamašunienė, zaproponowała, aby Gabinet Ministrów zatwierdził ten opis w formie dekretu rządowego, zamiast pozostawiać decyzję trzem ministrom – zdrowia, oświaty, nauki i sportu oraz spraw wewnętrznych, jak obecnie planowano.
Wyzwania związane z wdrażaniem projektu
W grudniu 2023 r. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (MSW) zainicjowało pilotażowy projekt w siedmiu wybranych szkołach w Wilnie, Olicie i Kłajpedzie. W jego ramach testowano różne procedury reagowania na przypadki używania, dystrybucji oraz usuwania narkotyków.
Dyrektorzy szkół uczestniczących w programie pilotażowym pozytywnie ocenili jego założenia podczas posiedzenia komisji sejmowych w tym tygodniu. Podkreślili jednak, że wciąż brakuje jasności co do odpowiedzialności za szkolenie personelu.
Ponadto, według dyrektorów, wdrożenie procedur kontrolnych może napotykać trudności, zwłaszcza gdy rodzice ucznia podejrzanego o posiadanie substancji psychoaktywnych nie wyrażają zgody na sprawdzenie jego rzeczy przez pracowników szkoły.
