Wieś, która stała się republiką – krótka historia Rzeczypospolitej Pawłowskiej

Rzeczpospolita Pawłowska była fenomenem swojej epoki – minipaństwem chłopskim funkcjonującym w granicach I Rzeczypospolitej. Obejmowała ponad 3 tysiące hektarów i posiadała własną konstytucję, herb, walutę, sejm, skarb państwowy, kasę samopomocy oraz szkołę. Najbardziej rewolucyjny jednak był fakt, że Brzostowski nadał chłopom wolność osobistą i znacząco ograniczył pańszczyznę – w czasach, gdy w większości Europy chłopi byli pozbawieni podstawowych praw, była to decyzja wyprzedzająca epokę.

Dziś o dziedzictwie tej niezwykłej republiki pamięta społeczność gimnazjum im. Pawła Ksawerego Brzostowskiego w Turgielach.

– Jako społeczność szkolna staramy się pielęgnować dziedzictwo księdza Pawła Ksawerego Brzostowskiego. 5 listopada zawsze upamiętniamy rocznicę jego śmierci, odwiedzamy pomnik w Pawłowie oraz organizujemy różne zajęcia edukacyjne – powiedziała w rozmowie z TVP Wilno wicedyrektor szkoły, Oksana Awiżeń.

Wojska Rzeczypospolitej Pawłowskiej nie pozostały bierne wobec losów ojczyzny – wzięły udział w insurekcji kościuszkowskiej. Jednak ostateczny kres tej republiki nastąpił po upadku powstania listopadowego. Mimo że pawłowscy chłopi licznie wsparli powstanie, ich zryw nie przyniósł wolności – po klęsce powstania na mieszkańców Pawłowa spadły dotkliwe represje ze strony władz carskich.