Genewa: długo oczekiwane rozmowy USA–Rosja ws. Ukrainy

Jeszcze w niedzielę wieczorem w rezydencji ambasadora USA przy Konferencji Rozbrojeniowej ONZ doszło do roboczej kolacji zastępczyni sekretarza stanu USA Wendy Sherman i wiceministra spraw zagranicznych Rosji Siergieja Riabkowa, którzy stoją na czele delegacji swych krajów. Według Riabkowa rozmowy były „wspaniałe” i rzeczowe, choć złożone. 

W poniedziałek Sherman będą towarzyszyć podsekretarz ds. kontroli zbrojeń Bonnie Jenkins oraz zastępca asystenta sekretarza stanu ds. Europy i Eurazji Chris Robinson, a także ich odpowiednicy z Pentagonu – Laura Cooper i generał James Mingus. W skład rosyjskiej delegacji wchodzą urzędnicy z MSZ i resortu obrony, w tym wiceminister obrony gen. Aleksandr Fomin. 

Jak dotąd odbyły się dwie rundy rozmów w Genewie w tym formacie, stworzonym w następstwie spotkania prezydentów obu państw – Joe Bidena i Władimira Putina, w czerwcu 2021 r. Dwie poprzednie sesje w ramach dialogu o stabilności strategicznej (SSD) skupiały się głównie na kwestiach kontroli zbrojeń, w tym broni jądrowej. 

Wiceszef rosyjskiej dyplomacji Riabkow zapowiedział, że dla Moskwy najważniejsze są teraz tzw. gwarancje bezpieczeństwa zaprezentowane w grudniu w postaci projektów traktatów Rosja–USA i Rosja–NATO. Wśród rosyjskich postulatów jest prawnie wiążące wykluczenie rozszerzenia Sojuszu Północnoatlantyckiego na wschód oraz wycofanie wojsk i uzbrojenia z państw NATO graniczących z Rosją. 

Mimo wyrażonego przez Riabkowa optymizmu po roboczej kolacji z Sherman, niewiele wskazuje na to, by genewski dialog okazał się owocny.  Przedstawiciele Białego Domu i Departamentu Stanu USA zapowiadali, że przedmiotem rozmów dwustronnych będzie jedynie wąski zestaw spraw dwustronnych, głównie kontroli zbrojeń. 

Sama Sherman miała w niedzielę przekazać Riabkowowi, że dyskusja na część z proponowanych przez Moskwę tematów będzie zarezerwowana na rozmowy w szerszym gronie, na forum Rady NATO–Rosja i Stałej Rady OBWE. 

Wcześniej szef dyplomacji USA Antony Blinken stwierdził, że jest gotowy do rozmów o limitach dotyczących ćwiczeń wojskowych, rozmieszczenia pocisków rakietowych i „gorącej linii” z Moskwą. Wykluczył spełnienie rosyjskich żądań na temat rezygnacji z polityki „otwartych drzwi” NATO i zmniejszenia liczby wojsk USA i Sojuszu na wschodniej flance. 

Zaznaczył przy tym, że ewentualne porozumienie musi opierać się na pełnej wzajemności ze strony Moskwy. Dodał też, że niewielkie są szanse na osiągnięcie postępów w sytuacji, kiedy rosyjskie wojska skoncentrowano przy granicach z Ukrainą i „przystawiony jest pistolet do głowy Ukrainy”. 

Blinken stwierdził, że Rosja być może traktuje rozmowy dyplomatyczne – i ich ewentualne niepowodzenie – jako pretekst do rozpoczęcia działań wojennych. Na wysokie prawdopodobieństwo fiaska rozmów wskazują też słowa i ton Riabkowa, który powiedział agencji TASS w niedzielę, że „NATO powinno zwijać manatki i udać się na granice z 1997 r.”, tj. z okresu przed rozszerzeniem Sojuszu o Polskę, Czechy i Węgry. 

Według agencji RIA Nowosti stwierdził też, że Moskwa nie pójdzie na żadne ustępstwa i zasugerował, że jeśli główne żądania Rosji zostaną w Genewie odrzucone, może to być ostatnie takie spotkanie. Strona amerykańska wielokrotnie przed rozmowami zapowiadała, że spodziewa się, iż Rosja będzie dezinformować na temat przebiegu rozmów i rzekomych amerykańskich ustępstw i apelowała do sojuszników i dziennikarzy o ignorowanie rosyjskich komunikatów. 

Wysoki przedstawiciel Białego Domu zapewnił w sobotę, że w Genewie dojdzie do wstępnych dyskusji, które później zostaną skonsultowane w Waszyngtonie i z sojusznikami. 

Poniedziałkowe rozmowy w Genewie będą pierwszymi z serii dyplomatycznych pertraktacji w obliczu wywołanego przez Rosję kryzysu. 

W środę sytuacja ma być omawiana podczas spotkania Rady NATO–Rosja w Brukseli, a w czwartek Stałej Rady OBWE w Wiedniu.