Aby wzmocnić edukację mniejszości narodowych w języku litewskim i integrację uczniów ze społeczeństwem, konserwatyści proponują zwiększenie liczby lekcji języka litewskiego dla uczniów przedszkoli i szkół podstawowych – ma obowiązywać co najmniej 5 godzin lekcji języka litewskiego tygodniowo. Zmiany miałyby dotyczyć głównie szkół, w których dominującym językiem jest język rosyjski.
Poprawki do ustawy oświatowej zaproponowane przez Związek Ojczyzny-Litewskich Chrześcijańskich Demokratów (TS-LKD) mają również na celu zwiększenie liczby lekcji w języku litewskim w zakresie nauk społecznych (historia, geografia, obywatelstwo, ekonomia, przedsiębiorczość i filozofia) dla uczniów klas 1-12.
„Pakiet jest kompleksowy, najwyraźniej odnosi się również do długotrwałych problemów, którym od czasu do czasu brakowało woli politycznej. (...) Problemy muszą być rozwiązane nie tylko z uczniami naszej mniejszości narodowej, ale także z obywatelami państw trzecich, którzy przybyli na Litwę” – skomentował w środę proponowane poprawki do ustawy przewodniczący partii konserwatywnej Laurynas Kasčiūnas.
Proponowane zwiększenie tygodniowej liczby lekcji języka litewskiego
W ramach projektu proponuje się zapewnienie dzieciom w wieku przedszkolnym co najmniej 5 godzin nauki języka litewskiego tygodniowo.
„Zwiększenie ilości czasu poświęcanego na naukę języka litewskiego pozwoli uczniom spędzać więcej czasu we wspierającym środowisku językowym, mieć więcej praktyki i rozwijać swoje umiejętności językowe. Oczekiwanym rezultatem jest wyższy poziom osiągnięć uczniów mniejszości narodowych na początku programu edukacji podstawowej” – czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy.
Proponuje się również rozszerzenie nauczania języka litewskiego w szkołach początkowych, podstawowych i średnich, w których przedmioty społeczne byłyby nauczane w języku państwowym. Przedmioty społeczne nauczane w szkole obejmują historię, geografię, obywatelstwo, ekonomię i przedsiębiorczość oraz filozofię.
„To byłby przełom. Stanowiłoby to prawie 50% treści programu nauczania” – powiedział Kasčiūnas.
Uczniowie klas 1-4 otrzymaliby 1 lekcję tygodniowo w języku litewskim. Uczniowie klas 5-10 będą mieli od 2 do 5 lekcji tygodniowo, podczas gdy uczniowie klas 11-12 będą zobowiązani do 3 lekcji tygodniowo w języku litewskim, jeśli wybiorą jeden przedmiot społeczny.
„Częstsze używanie języka litewskiego na różnych przedmiotach stworzyłoby więcej okazji do rozwijania lepszych umiejętności językowych. Kiedy język jest używany tylko na lekcjach litewskiego, uczniowie nie mają wystarczających możliwości, aby wykorzystać to, czego się nauczyli w praktyce, więc rozszerzenie zakresu i kontekstów używania języka litewskiego pomogłoby uczniom uczyć się litewskiego na wyższym poziomie” – argumentuje uzasadnienie.
Szkoły mniejszości narodowych będą mogły zakładać klasy litewskie
Projekt ustawy proponuje również zmianę procedury dla obywateli państw trzecich, którzy wyemigrowali na Litwę – celem jest umożliwienie dzieciom cudzoziemców nauki języka państwowego, a po jego opanowaniu, kontynuowanie nauki w języku litewskim.
„Jednocześnie taki wymóg powinien ograniczyć korzystanie z zasobów Republiki Litewskiej przez osoby, które nie wiążą swojej przyszłości z Litwą w dłuższej perspektywie. Proponowana regulacja prawna powinna zmniejszyć rozwarstwienie społeczeństwa i tworzenie się zamkniętych grup społecznych” – napisano w uzasadnieniu projektu.
„Byłby to ważny moment, jeśli chodzi o zwiększenie ich skłonności do integracji” – zauważył Kasčiūnas.
Projekt proponuje również umożliwienie tworzenia klas w języku litewskim jako języku wykładowym w szkołach mniejszości narodowych.
„Rośnie liczba rodziców, którzy chcieliby posłać swoje dzieci do litewskich szkół lub litewskich klas, nawet pomimo braku infrastruktury (...) Oczywiście jest wiele regionów, w których konieczne jest utworzenie litewskich klas, nawet w języku wykładowym, jeśli rodzice sobie tego życzą” – powiedział przewodniczący konserwatystów.
Ze swojej strony Ministerstwo Oświaty, Nauki i Sportu (ŠMSM) w marcu przedstawiło propozycje, aby umożliwić szkołom mniejszości narodowych zmniejszenie liczby klas z niektórych przedmiotów, jednocześnie pozwalając na poświęcenie większej liczby klas na nauczanie języka litewskiego.
Pomysł zwiększenia liczby lekcji języka litewskiego w szkołach mniejszości narodowych pojawił się w lutym ubiegłego roku, po ponad miesiącu dyskusji na temat poprawy jakości edukacji w szkołach mniejszości rosyjskiej.
W wyniku dyskusji ze środowiskiem oświatowym w listopadzie opracowano poprawki do ustawy o oświacie, mające na celu zwiększenie liczby godzin nauki języka litewskiego w szkołach mniejszości narodowych.
W tym czasie zaproponowano, aby od września 2025 r. liczba godzin nauki języka litewskiego została zwiększona o 1 godzinę tygodniowo do 6 godzin, od 2026 r. do 7 godzin, a od 2028 r. do 8 godzin.
Wyniki Państwowych Egzaminów Maturalnych (VBE) w 2024 r. wykazały, że ponad 1/5 uczniów ze szkół mniejszości narodowych nie zdała VBE z języka i literatury litewskiej, podczas gdy wyniki z innych przedmiotów były niższe niż z języka litewskiego.
