Nieświąteczne Święto Pracy. Pogarsza się sytuacja pracowników

– Podczas Święta Pracy spotykamy się z ludźmi, którzy walczą z tymi, co nie chcą słyszeć zwykłych pracowników. Sytuacja zmienia się na gorsze. Dawniej ludzie mieli większe zaufanie do instytucji publicznych – mówi Kęstutis Juknis. 

Twierdzi, że sytuacja pracowników w ciągu ostatnich lat się pogorszyła. 

– Sytuacja pracowników w ciągu ostatnich lat się pogorszyła. Największy problem, który nadal pozostaje nierozwiązany, to mobbing w pracy. Wielki chaos panuje w obliczaniu nadgodzin. Problem ten zgłasza wielu robotników. Za przepracowane nadgodziny ludzie chcą otrzymywać wypłatę w bieżącym miesiącu, a pracodawca zazwyczaj płaci po trzech, a nawet czterech miesiącach. W ten sposób pracownik nie otrzymuje pełnej sumy. Problemów jest mnóstwo – zaznacza przewodniczący Litewskiego Związku Zawodowego „Sandrauga”. 

Przegląd działalności komisji ds. sporów pracowniczych w 2021 r. pokazuje, że główny powód kierowania skarg do komisji nie uległ zmianie. Najczęstszym żądaniem jest odzyskanie niewypłaconych wynagrodzeń. Takie wnioski stanowiły ok. 66% wszystkich wniosków otrzymanych w 2021 r. Podobnie jak w poprzednich okresach, ok. 95% wniosków zostało złożonych przez pracowników.

Innymi najczęstszymi powodami zwracania się do komisji ds. sporów pracowniczych były dochodzenie odszkodowań niepieniężnych i niesprawiedliwe zwolnienie z pracy. 

„Indywidualny spór pracowniczy to spór między pracownikiem a pracodawcą wynikający z zawarcia, zmiany, wykonania lub rozwiązania umowy o pracę, a także z nieprzestrzegania lub niewłaściwego stosowania przepisów prawa pracy. Na przykład, spory mogą dotyczyć niewypłaconych wynagrodzeń, niezrekompensowanych szkód materialnych, niezapłaconych urlopów itp. Komisja ds. sporów pracowniczych rozpatruje również spory dotyczące zwolnienia pracownika, legalności zawieszenia w czynnościach służbowych oraz zadośćuczynienia za szkody niemajątkowe” – informuje Państwowa Inspekcja Pracy w komunikacie nadesłanym dla TVP Wilno.

Zarówno pracownicy, jak i pracodawcy, a także przedstawiciele pracowników lub organizacje pracodawców mogą odwoływać się do komisji ds. sporów pracowniczych, jeśli ich prawa są naruszane. Komisja ds. sporów pracowniczych musi rozstrzygnąć spór pracowniczy w ciągu jednego miesiąca od otrzymania wniosku. W indywidualnych przypadkach termin ten może zostać przedłużony o jeden miesiąc. W przypadkach, gdy wnioskodawca nie zgadza się z decyzją komisji ds. sporów pracowniczych lub gdy odwołanie nie zostanie rozpatrzone, ponieważ nie leży w kompetencji komisji ds. sporów pracowniczych, proponuje się, aby wystąpił on do sądu. 

Pomimo spadku liczby wniosków otrzymanych i rozpatrzonych przez komisję ds. sporów pracowniczych, kwoty odzyskane w ubiegłym roku były nadal imponujące: w 2021 r. przyznano 6,14 mln EUR, z czego 6,06 mln EUR na rzecz pracowników i 0,08 mln EUR na rzecz pracodawców. Około 33% wszystkich zgłoszonych roszczeń zostało rozstrzygniętych na korzyść osób zwracających się do komisji. 

Najwięcej wniosków o wszczęcie sporu zbiorowego miał sektor transportu i gospodarki magazynowej (ok. 19%), a następnie sektor budowlany. Znacząca liczba wniosków pochodziła od przedsiębiorstw z sektora handlu hurtowego i detalicznego, przedsiębiorstw produkcyjnych oraz, w mniejszym stopniu, od przedsiębiorstw z innych dziedzin gospodarki. 

Znaczną liczbę wniosków otrzymano z sektora instytucji opieki zdrowotnej i pracy socjalnej – 858 wniosków, ale liczba ta wynika z faktu, że ponad 700 wniosków wpłynęło z jednej instytucji opieki zdrowotnej. 

Chociaż przeważająca większość roszczeń dotyczy odzyskania wynagrodzenia, wnioski otrzymane w 2021 r. wskazują na większą różnorodność roszczeń. 

W jednym wniosku osoby fizyczne podnosiły wiele różnych kwestii. Pojawiło się też więcej roszczeń, które w poprzednich okresach były rzadkością, takich jak nieuzasadnione zwolnienie z pracy, przemoc psychiczna w miejscu pracy, mobbing, szkody niemajątkowe, równość płci i dyskryminacja, ochrona danych osobowych i prawo do prywatności i inne. W porównaniu z rokiem 2020, w roku 2021 odnotowano prawie trzykrotny wzrost liczby roszczeń o odszkodowanie za szkody niemajątkowe, prawie dwukrotny wzrost liczby sporów pracowniczych dotyczących zgodności z prawem zawieszenia, prawie trzykrotny wzrost liczby roszczeń o unieważnienie ostrzeżenia/zarządzenia oraz prawie dwukrotny wzrost liczby roszczeń dotyczących równości płci i dyskryminacji. 

Kto może zwracać się do Państwowej Inspekcji Pracy? 

Do Państwowej Inspekcji Pracy mogą zwracać się pracownicy, organizacje pracownicze, osoby anonimowe lub grupy osób anonimowych, jeśli chcą zgłosić bieżące lub przewidywalne naruszenia prawa pracy. Państwowa Inspekcja Pracy przeprowadza dochodzenie na podstawie Konstytucji Republiki Litewskiej, umów międzynarodowych Republiki Litewskiej, Kodeksu Pracy Republiki Litewskiej, Ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy Republiki Litewskiej oraz innych ustaw i normatywnych aktów prawnych regulujących bezpieczeństwo i zdrowie pracowników oraz stosunki pracy. 

Historia ustanowienia Międzynarodowego Dnia Solidarności Ludzi Pracy 

Święto Pracy, Międzynarodowy Dzień Solidarności Ludzi Pracy, popularnie zwany 1 Maja – międzynarodowe święto klasy robotniczej obchodzone od 1890 co roku 1 maja. 

Wprowadzone zostało w 1889 r. przez II Międzynarodówkę w celu upamiętnienia wydarzeń z pierwszych dni maja 1886 r. w Chicago.

W 1886 r. właściciel firmy McCormick Harvester postanowił zmodernizować swój zakład. W tym celu zwolnił wszystkich pracowników, a na ich miejsce zatrudnił nowe osoby. Od 1 maja przez kilka kolejnych dni trwały protesty byłych pracowników. W chwili przemówienia jednego z uczestników strajku policja zaatakowała protestujących, mimo że byli oni nastawieni pokojowo. To właśnie wtedy doszło do masakry, która przeszła do historii jako Haymarket Riot 1886. Demonstracja została nazwana „Kampanią na rzecz 8-godzinnego dnia pracy”. Kilka lat po tych wydarzeniach ustalono, że 1 maja będzie dniem upamiętniającym strajk, który miał miejsce w Chicago.