W okresie dorastania wielu obiera sobie postać, którą nazywa swoim autorytetem. Pokolenie baby boomersów i millenialsów miało w tej kwestii lżej niż współcześni młodzi dorośli – mieli oni bowiem przywilej dorastania w świecie, w którym młodym lekcji życia udzielał Papież Polak, Jan Paweł II, który dzisiaj jest patronem wszystkich młodych. Pozostawił on po sobie nie tylko odbywające się do dzisiaj Światowe Dni Młodzieży (ŚDM), które zainicjował w 1986 roku, ale też wiele lekcji i przekazów skierowanego do młodego pokolenia. Ci, którzy byli na jego spotkaniach (w tym moi rodzice) wspominają je jako wyjątkowe lekcje wartości. W rocznicę śmierci papieża przybliżamy jego nauki, które wciąż pozostają aktualne.
Poszanowanie praw człowieka – najważniejszą wartością katolika
Jedną z najważniejszych wartości, które Jan Paweł II przekazał młodzieży jest kwestia poszanowania praw człowieka. Nie bez powodu nazywany on jest też „Papieżem praw człowieka”. Jan Paweł II wierzył, że godność osoby ludzkiej należy uznać za fundamentalne źródło jego praw, które powinni posiadać wszyscy.
W obliczu Światowego Dnia Pokoju gorąco pragnę podzielić się z wami następującym przekonaniem: gdy troska o ochronę godności człowieka jest zasadą wiodącą, z której czerpiemy inspirację, i gdy wspólne dobro stanowi najważniejszy cel dążeń, zostają położone mocne i trwałe fundamenty pod budowę pokoju. Kiedy natomiast prawa człowieka są lekceważone lub deptane i gdy wbrew zasadom sprawiedliwości interesy partykularne stawia się wyżej niż dobro wspólne, wówczas zasiane zostaje ziarno nieuchronnej destabilizacji, buntu i przemocy.
Praca nad sobą
O tym, że Papież Polak stwierdził: „Wymagajcie od siebie choćby inni od was nie wymagali”, wiemy wszyscy. To jednak nie koniec kwestii samodoskonalenia się w przemówieniach papieża. Podczas swojego przemówienia do młodzieży na Jasnej Górze w 1979 roku stwierdził:
Praca nad sobą, o której mówię, jest jak najbardziej osobistą współpracą z Jezusem Chrystusem, na podobieństwo tej, jaka dokonała się w uczniach wybranych przez Niego, gdy zawezwał ich do swojej bliskości. (…) Nawet czasem nie zaszkodzi, jak się nad sobą zamyślisz i zmartwisz. Nawet czasem nie zaszkodzi, jak się na siebie zgniewasz. To lepsze niż gdybyś miał lekkomyślnie przeżywać swoją młodość i gubić wielki skarb, wielki, niepowtarzalny skarb, który w sobie nosisz, którym jesteś ty sam — każdy, każda. Tego nas uczy Chrystus, tego nas uczy Chrystus o każdym z nas i dlatego wam, młodym, nie wolno stracić z nim kontaktu, nie wolno zgubić Jego wejrzenia, bo jeśliby to się stało, przestaniecie wiedzieć, kim jesteście, przestaniecie odczuwać, jakim skarbem jest każdy z was, życie każdego z was, osobowość każdego z was — jedyna, niepowtarzalna.
Wolność to wartość
Obserwując świat polityczny można zacząć wątpić w to, czy pokój i walka o wolność są jeszcze możliwe. Jan Paweł II, do wiernych w Białorusi w 1998 roku mówił:
Wolności nie można tylko posiadać, ale trzeba ją stale zdobywać, tworzyć. Może ona być użyta dobrze lub źle, na służbę dobra prawdziwego lub pozornego.
Podobnie o wolności mówił przed Bramą Brandenburską w 1996 roku:
Człowiek jest powołany do wolności. Idea wolności może być przeniesiona w realia życia tylko tam, gdzie ludzie wspólnie są o niej przekonani i nią przeniknięci, świadomi niepowtarzalności i godności człowieka oraz jego odpowiedzialności przed Bogiem i ludźmi. Tam — i tylko tam — gdzie wspólnie opowiadają się za wolnością i walczą o nią solidarnie, może ona zapanować i przetrwać. Wolności jednostki nie da się oddzielić od wolności wszystkich innych ludzi. Wolność jest w niebezpieczeństwie tam, gdzie ludzie ograniczają swe spojrzenie tylko do kręgu własnego życia i nie są gotowi angażować się bezinteresownie na rzecz innych. Natomiast wolność przeżywana solidarnie wyraża się w działaniu na rzecz sprawiedliwości w dziedzinie politycznej i społecznej i kieruje wzrok ku wolności innych. Nie ma wolności bez solidarności.
Przyszłość Kościoła w rękach młodych
W „Życzeniach na Rok Młodzieży” Jan Paweł II stwierdził, że przyszłość kościoła katolickiego leży szczególnie w rękach młodzieży. Podkreślił:
Do was, młodych, należy przyszłość, tak jak należała ona niegdyś do pokolenia dorosłych — a z kolei wraz z nimi stała się teraźniejszością. Za tę teraźniejszość, za jej wieloraki kształt i profil, dorośli przede wszystkim są odpowiedzialni. Do was należy odpowiedzialność za to, co kiedyś stanie się teraźniejszością wraz z wami, a obecnie jest jeszcze przyszłością. Kiedy mówimy: do Was należy przyszłość, myślimy w kategoriach ludzkiego przemijania, które jest zawsze przemijaniem ku przyszłości. Kiedy mówimy: od was zależy przyszłość, myślimy w kategoriach etycznych, wedle wymogów odpowiedzialności moralnej, która każe nam przypisywać człowiekowi, jako osobie — oraz wspólnotom i społeczeństwom złożonym z osób — podstawową wartość ludzkich czynów, zamierzeń, inicjatyw i intencji.
Młodzież przeciwko kapitalizmowi
Tak! Nawet o tym wspomniał Jan Paweł II, podczas orędzia do młodzieży na XX Światowym Dniu Młodzieży:
Drodzy młodzi, nie ulegajcie fałszywym iluzjom i przelotnym modom, które nierzadko pozostawiają tragiczną pustkę duchową! Odrzućcie pokusę pieniądza, konsumpcyjnego życia i podstępnej przemocy, które niekiedy lansują środki przekazu. Oddawanie czci prawdziwemu Bogu zakłada autentyczny akt sprzeciwu wobec wszelkiej formy bałwochwalstwa. Czcijcie Chrystusa: nn jest Skałą, na której możecie zbudować waszą przyszłość i świat bardziej sprawiedliwy i solidarny.
Mówił też:
Nie popadajcie w przeciętność, nie ulegajcie dyktatom zmieniającej się mody, która narzuca styl życia niezgodny z chrześcijańskimi ideałami, nie pozwólcie się mamić złudzeniom konsumpcjonizmu. Chrystus wzywa was do rzeczy wielkich. Nie sprawcie mu zawodu, bo w ten sposób wy sami spotkalibyście się z zawodem.
Kluczowa rola rodziny w życiu młodych
Rodzina jest nie tylko wspólnotą, jest także komunią osób, co oznacza, że każdy uczestniczy w człowieczeństwie każdego: mąż i żona, rodzice i dzieci, dzieci i rodzice. Znaczenie rodziny jako szkoły uczestnictwa można więc uznać za nieprzecenione. I nieprzeceniona jest strata, gdy tej szkoły uczestnictwa brak: gdy rodzina jest rozbita. Drodzy młodzi, pomyślcie, by wasze rodziny były zdrowe. (...) Zdrowa rodzina jest najpewniejszą gwarancją pogodnego życia małżonków i największym darem, jaki mogą ofiarować swoim dzieciom” – mówił do młodzieży na I Światowych Dniach Młodzieży w Rzymie.
Radzenie sobie z trudnościami
Nieodłączną częścią wchodzenia w dorosłość jest napotykanie na swojej drodze trudności. Nawet na to papież miał odpowiedź:
Gdy będzie wam trudno, gdy będziecie w życiu przeżywać jakieś niepowodzenie czy zawód, niech myśl wasza biegnie ku Chrystusowi, który was miłuje, który jest wiernym towarzyszem i który pomaga przetrwać każdą trudność.
Waga nadziei
W świecie, w którym pełno jest dowodów na to, że nadzieja to jedyne, co nam pozostało, mamy też myśl papieża o tym, jaki świat jest możliwy. Tym też zakończmy te kilka, wyjątkowych, lekcji:
W was jest nadzieja, ponieważ wy należycie do przyszłości, a zarazem przyszłość do Was należy. Nadzieja zaś jest zawsze związana z przyszłością, jest oczekiwaniem „dóbr przyszłych”. Jako cnota „chrześcijańska” jest ona związana z oczekiwaniem tych dóbr wiecznych, które Bóg przyobiecał człowiekowi w Jezusie Chrystusie. Równocześnie zaś ta nadzieja, jako cnota „chrześcijańska” i „ludzka” zarazem, jest oczekiwaniem dóbr, które człowiek wypracuje, korzystając z talentów danych mu przez Opatrzność.
